سیستم آندوکرین شامل اعضا و غدد ترشح کننده هورمون های بدن و موثر در تنظیم دیگر سیستم های بدن می باشد. عدم تعادل هورمونی می تواند کلیه فیزیولوژی بدن را تحت تاثیر قرار داده و پیامدهای منفی در بر داشته باشد. زنان معمولا بیشتر از مردان با مشکل بهم خوردن تعادل هورمونی مواجهند. علائم عدم تعادل هورمونی در زنان اساساً در دوران بلوغ و بویژه در دوران عادت ماهیانه ، بارداری ، پس اززایمان و دوران یائسگی تجربه می شوند.
شایعترین عوارض و علائم ناخوشایند عدم تعادل هورمونی شامل موارد زیر باشد :
• افسردگی
• افزایش وزن
• نوسانات خلقی
• کاهش میل جنسی
• چرب شدن یا خشک شدن پوست و مو
• احساس خستگی
• مشکلات خواب
• نامنظم شدن عادت ماهانه
• رشد بیش از حد موهای زائد
• ولع شدید برای خوردن شیرینیجات
• آکنه
• سندرم پیش از قائدگی (PMS)
• سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)
• ناباروری
شیوه زندگی مدرن امروز یکی از علل مهم عدم تعادل هورمونی می باشد که این عوامل شامل موارد زیر است:
• کمبود دریافت ریز مغذیها و تغذیه ناصحیح
• استرسهای فیزیکی و هیجانی
• عدم فعالیت بدنی
• درمانهای دارویی هورمونی
• آلاینده های محیطی
تغذیه و برنامه غذایی نقش مهمی درتعادل هورمون ها بازی می کند و تغذیه ناصحیح در زندگی مدرن امروز موجب عدم دریافت کافی ریزمغذیها می گردد. لذا مصرف ریزمغذی هایی جهت ایجاد تعادل هورمون ها کمک کننده می باشد. ریزمغذی های موثر در حفظ تعادل هورمون ها عبارتند از :روی، ویتامین های گروه B، منیزیم، ویتامین D و امگا ۳
روی
عنصر ضروری در تولید هورمونهای بدن بخصوص هورمون پروژسترون می باشد و کمبود این ماده موجب اختلال هورمونی میشود . در خانمها با علائم سندرم پیش ازقاعدگی (PMS) کمبود روی وجود دارد.
ویتامینهای گروه B
ویتامینهای گروه B جهت متابولیسم کبدی استروژنهای اضافی ضروری می باشند. استروژنهای اضافی معمولاشامل استروژنهای محیطی مضری هستند که می توانند منجر به سرطان در زنان شوند . در میان ویتامینهای گروه B ویتامین B6 اهمیت ویژه ای در ایجاد تعادل هورمونی دارد ، میزان کافی ویتامین B6 جهت حفظ مقدارمناسب هورمون پروژسترون ضروری است . این ویتامین از تولید بیش از حد هورمون پرولاکتین و افزایش هورمون استروژن در بدن نیز جلوگیری می نماید. از سوی دیگر وجود هورمون استروژن اضافی در بدن مانع جذب ویتامین B12 میشود.
منیزیم
عنصری ضروری جهت متابولیسم کبدی استروژن می باشد و نقش مهمی در حفظ تعادل پروژسترون/استروژن داشته و کمبود این عنصر می تواند موجب عدم تعادل و اختلال هورمونی گردد.
ویتامین D
فرم فعال ویتامین D در بدن در واقع یک هورمون بوده و یکی از اجزا حیاتی سیستم آندوکرین بدن است. کمبود ویتامین D می تواند منجر به علائم سندروم پیش ازقاعدگی مانند افسردگی ، خستگی ، نقصان حافظه ،بی خوابی و آکنه شود. ویتامین D موجب کاهش ریسک ابتلا به سرطانهای وابسته به هورمون درپیش و پس از دوران یائسگی می شود.
امگا ۳
مصرف اسیدهای چرب ضروری امگا-۳ موجب افزایش متابولیسم استروژن و مهار آنزیم آروماتاز می شود و درنتیجه از افزایش غیرطبیعی هورمون استروژن جلوگیری می نماید. نشان داده شده است که خانمهایی که مقادیر کمی روغن امگا-۳ دریافت می کنند قاعدگی دردناکتری دارند.
لازم به ذکر است که فعالیت بدنی و ورزش منظم، کنترل استرس با یوگا، خواب و استراحت شبانه کافی، پرهیز از مصرف بیش از اندازه گوشت و چربی حیوانی، قهوه، نوشابه ها و کربوهیدرات های تصفیه شده مانند نان و برنج سفید همگی می توانند به تعادل هورمون های بدن کمک نمایند.
در این رابطه مصرف کپسول امگا 3 و کپسول زینک پلاس توصیه می شود.
